โรคภูมิแพ้ที่ตา

โรคภูมิแพ้เป็นโรคที่เกิดจากร่างกายมีความไวผิดปกติต่อสิ่งแปลกปลอมที่เข้า สู่ร่างกาย ซึ่งเรียกว่า สารก่อภูมิแพ้  ในคนปกติจะไม่เกิดอาการ แต่คนที่เป็นโรคภูมิแพ้ หากได้รับสารก่อภูมิแพ้ก็จะเกิดอาการแพ้ขึ้นและสามารถเกิดขึ้นได้ทุกเพศทุกวัยหรือสามารถถ่ายทอดทางพันธุกรรม สารที่ก่อให้เกิดภูมิแพ้มีมากมายหลายชนิด เช่น เกสรดอกไม้ เครื่องสำอาง ขนของสัตว์เลี้ยง วัชพืช น้ำหอม ตัวไรฝุ่นที่นอน เชื้อราในที่อับชื้น เป็นต้น
โรคภูมิแพ้ซึ่งเกิดที่ตาชั้นนอก เป็นโรคตาที่พบบ่อยที่สุดโรคหนึ่ง โดยพบได้ประมาณ 10-20% ของคนปกติทั่วไป ในปัจจุบันจำนวนผู้ป่วยทั้งเด็กและผู้ใหญ่มีมากขึ้นเรื่อยๆ โดยเฉพาะในเขตเมืองใหญ่ๆ หรือเขตชุมชนที่มีคนอยู่อาศัยหนาแน่น ผู้ป่วยส่วนใหญ่มักคิดว่าโรคภูมิแพ้ที่ตาเป็นโรคที่ไม่อันตราย เพียงแค่ก่อให้เกิดความรำคาญ แต่ในรายที่เป็นเรื้อรังหรือเกิดภาวะแทรกซ้อน อาจทำให้เกิดความพิการของตาได้
ผู้ป่วยที่ได้รับการดูแลรักษาที่ถูกต้อง หลีกเลี่ยงสารที่ก่อให้เกิดการแพ้ ควบคู่ไปกับการควบคุมสิ่งแวดล้อมให้ดี รวมถึงได้รับการติดตามผลการรักษาเป็นระยะๆ แล้วจะสามารถลดอัตราการเกิดการแพ้และการเกิดภาวะแทรกซ้อนได้

สาเหตุของโรคภูมิแพ้ที่ตา
1. พันธุกรรม
ผู้ที่มีประวัติคนในครอบครัวเป็นโรคภูมิแพ้ จะมีโอกาสเกิดเป็นโรคภูมิแพ้ได้มากกว่าคนปกติ
2. สารที่ก่อให้เกิดภูมิแพ้โดยตรง
ได้แก่ เครื่องสำอาง น้ำหอม เกสรดอกไม้ ขนของสัตว์เลี้ยง ตัวไรฝุ่นในที่นอน เป็นต้น
3. ปัจจัยเสี่ยงที่ไม่ได้เป็นสาเหตุของโรคโดยตรง
แต่เป็นปัจจัยเสริมให้อาการของโรครุนแรงขึ้น ได้แก่ ควันบุหรี่ ฝุ่นละอองในอากาศที่มีมากเกินไป ควันจากท่อไอเสียหรือโรงงานอุตสาหกรรม ภาวะติดเชื้อที่ตา เป็นต้น
เยื่อบุตาอักเสบจากภูมิแพ้(Allergic conjunctivitis)
อาการ
-มีอาการคันตามาก มักจะคันตรงหัวตา ถ้าขยี้ตามากๆ หนังตาจะบวมและดูช้ำ
-ตาขาวจะมีสีแดงเรื่อๆ
- มักมีน้ำตาไหลตอนแรกน้ำตาจะใสๆ ต่อมาจะเหนียว
-มักไม่มีขี้ตา หรือมีเพียงเล็กน้อย มีลักษณะใสๆ หรือเป็นสีขาว
-บางคนที่แพ้รุนแรง เยื่อบุตาขาวอาจบวมเป่งเป็นเยื่อใสๆ
ชนิดของเยื่อบุตาอักเสบจากภูมิแพ้

• เป็นเยื่อบุตาอักเสบจากภูมิแพ้ที่พบได้บ่อยที่สุด
• มักจะมีอาการน้ำมูกไหลร่วมด้วย
• อาการที่สำคัญคือ มีน้ำตาไหล เคืองตา
• มักจะเป็นกับตาสองข้าง
• อาการมักจะเป็นตามฤดูกาล

ลักษณะสำคัญที่บ่งบอกเยื่อบุตาอักเสบเกิดจากภูมิแพ้

• อาการคันในตาเป็นอาการที่สำคัญ มีน้ำตาไหล เคืองตา หากติดเชื้อจะเป็นอาการปวดแสบร้อน
• น้ำตาจะเป็นน้ำใส หากติดเชื้อจะเป็นเมือกหรือหนอง
• มักจะมีการอักเสบของเปลือกตา

• ผู้มักจะมีอาการน้ำมูกไหลร่วมด้วย

• ป่วยมีประวัติภูมิแพ้ในครอบครัว

เยื่อบุตาอักเสบจากภูมิแพ้ เยื่อบุตาขาวจะบวม

ประเภทของโรคภูมิแพ้ที่ตา
แบ่งตามกลุ่มอาการแพ้ที่แสดงอาการที่ตาชั้นนอก ได้แก่
1. เยื่อบุตาขาวอักเสบจากการแพ้ชนิดไม่รุนแรง (Allergic Conjunctivitis)
เป็นโรคที่พบได้บ่อย เป็นสาเหตุอันดับแรกๆ ของอาการคันตาและตาแดง อาจพบร่วมกับโรคภูมิแพ้อื่นๆ เช่น โรคลมพิษ โรคหวัดแพ้อากาศ การแพ้อาหาร เป็นต้น  ผู้ป่วยจะมีอาการตาแดง คันตา น้ำตาไหล แสบตา เคืองตา ตาบวมแดง มักเกิดกับตาสองข้างพร้อมๆ กัน  ในรายที่เป็นมาก มีอาการตาสู้แสงไม่ได้
2. โรคภูมิแพ้ที่เกิดจากการใช้คอนแทคเลนส์ (Giant Papillary Conjunctivitis)
เป็นอาการแพ้ที่เกิดการใช้คอนแทคเลนส์เป็นเวลานาน โดยเฉพาะผู้ที่ทำความสะอาดคอนแทคเลนส์ไม่ถูกต้องตามขั้นตอน  โดยพบได้มากถึง 40% ของผู้ใช้คอนแทคเลนส์มานานกว่า 5 ปี ผู้ป่วยจะรู้สึกไม่สบายตาเมื่อสวมใส่คอนแทคเลนส์ พบตุ่มนูนแดงเป็นเม็ดเล็กๆ จำนวนมากที่เยื่อบุตาด้านบน มีอาการแสบตาและระคายตาอยู่ตลอดเวลา
3. อะโทปิค เคอระโทค็อนจังคทิไวทิส (Atopic Keratoconjunctivitis)
เป็นลักษณะอาการภูมิแพ้ที่แสดงออกทางหนังตา เยื่อบุตาขาว และกระจกตา ผู้ป่วยมักมีอาการเรื้อรัง เป็นๆ หายๆ  เพศชายเป็นมากกว่าเพศหญิง และมักพบประวัติภูมิแพ้ในครอบครัวด้วย  ผู้ป่วยจะมีอาการตาแดง แสบตา คันตามาก เยื่อบุตาขาวบวม เปลือกตาหนา บางครั้งพบการติดเชื้อแบคทีเรียด้วย
4. เวอนัล เคอระโทค็อนจังคทิไวทิส (Vernal Keratoconjunctivitis)
สาเหตุการเกิดโรคยังไม่ทราบแน่ชัด มักเกิดในช่วงอายุ 11-20 ปี และมีประวัติเป็นโรคภูมิแพ้อย่างอื่นร่วมด้วย  ผู้ป่วยจะมีอาการคันตา และแสบตามาก ตาสู้แสงไม่ได้ น้ำตาเหนียวข้น เยื่อบุหนังตาอักเสบนูนแดงเป็นรูปหกเหลี่ยมเรียงกันคล้ายกระเบื้อง อาจพบกระจกตาเป็นแผ่นฝ้าขาวซึ่งทำให้สายตามัวลง
การรักษาโรคภูมิแพ้ที่ตา
การรักษาโรคภูมิแพ้ที่ดีที่สุด คือ การหลีกเลี่ยงป้องกันไม่ให้สัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้ ซึ่งในทางปฏิบัติทำได้ยาก โดยเฉพาะสารก่อภูมิแพ้ที่ตาที่ปนเปื้อนหรืออยู่ในอากาศเป็นส่วนใหญ่ แต่ก็มีคำแนะนำและแนวทางปฏิบัติสำหรับผู้ป่วยโรคภูมิแพ้ที่ตาดังนี้ คือ

1. สิ่งแวดล้อม: ที่อยู่อาศัย ควรดูแลสภาพภายในบ้านโดยเฉพาะห้องนอน ให้มีที่เก็บกักฝุ่นน้อยที่สุด ใช้วัสดุเฟอร์นิเจอร์ที่ไม่อมฝุ่น ถอดซักทำความสะอาดได้ และคอยเช็ดทำความสะอาดทุกวันอย่าให้มีฝุ่นเกาะตามที่ต่างๆ เครื่องปรับอากาศควรได้รับการถอดล้างแผ่นกรองอย่างน้อยเดือนละครั้ง อาจทำความสะอาดบ่อยกว่านั้นถ้าสภาพแวดล้อมภายนอกบ้านมีฝุ่นมากเช่น อยู่ใกล้ถนน หรือในที่มีรถยนต์ผ่านไปมามาก และควรล้างภายในเครื่องปรับอากาศตามระยะเวลาที่ทางบริษัทฯกำหนดหรือทุก 6 เดือน ห้องต่างๆควรมีระบบระบายอากาศที่ดีหรือเปิดหน้าต่างให้มีการถ่ายเทอากาศบ้าง แต่ต้องระวังถ้าอากาศภายนอกมีฝุ่น หรือควันและมลพิษมาก ผ้าปูที่นอน ปลอกหมอนควรใช้แบบป้องกันไรฝุ่นได้ ซึ่งมีทั้งชนิดเคลือบน้ำยาและแบบเส้นใยทอแน่น แต่คุณสมบัตินี้จะลดลงเมื่อผ้าถูกซักไปหลายๆครั้ง
   :: ควรหลีกเลี่ยงอากาศที่มีสารก่อความระคายเคืองหรือสารก่อภูมิแพ้มากเช่น ควันธูป ควันบุหรี่ สารไอระเหยต่างๆ
   :: ควรใส่แว่นตากันแดดเวลาออกนอกอาคารสถานที่ เพื่อป้องกันฝุ่น ลมไม่ให้เข้าตา

2. รักษาความสะอาดบริเวณเปลือกตาและขนตามากขึ้น นอกเหนือจากการล้างทำความสะอาดใบหน้าตามปรกติ โดยหลังจากอาบน้ำล้างหน้าเสร็จแล้ว ให้ล้างทำความสะอาดเปลือกตาด้วยแชมพูสระผมเด็ก โดยการหลับตาเบาๆแล้วถูล้างที่ขอบเปลือกตา เน้นที่บริเวณขนตาเป็นหลัก ควรทำเป็นกิจวัตรทุกวันอย่างน้อยวันละ 2 ครั้งเช้า-เย็น
3. ใช้น้ำตาเทียมแบบไม่มีสารกันเสีย( preservative free artificial tear) หยอดตาเมื่อมีอาการระคายเคืองไม่สบายตา คันตา ตาแดง หรือเมื่ออยู่ในที่มีฝุ่นควันมาก เพื่อช่วยชะล้างเอาสารก่อภูมิแพ้ที่อยู่ในตาออกไป นอกจากนี้ยังช่วยเพิ่มความชื้นที่เยื่อบุตา ทำให้อาการต่างๆลดลง
4. ถ้ามีอาการภูมิแพ้ที่ตาเช่น คันตามาก ไม่ควรขยี้ตา การใช้ผ้าชุบน้ำเย็นหรือน้ำแข็งวางประคบขณะหลับตา จะช่วยบรรเทาอาการลงได้มาก ยาหยอดตาแก้แพ้ที่มีสารหดเส้นเลือดและสารต้านสารฮีสตามีน สามารถนำยาหยอดได้เองเป็นครั้งคราวเมื่อมีอาการ แต่ไม่ควรนำมาใช้หยอดต่อเนื่องติดต่อกันเป็นเวลานาน เพราะจะมีลักษณะเหมือนติดยา คือ จะทำให้มีอาการมากขึ้น เมื่อหยุดหยอดยาทันที
อาจจำเป็นต้องใช้ยาหยอดแก้อักเสบ ถ้ามีอาการภูมิแพ้ที่ตามาก โดยต้องอยู่ในความควบคุมดูแลของแพทย์ เพราะยาหยอดตาแก้อักเสบบางตัวเช่น ยาที่มีสเตียลอยด์ เมื่อใช้ต่อเนื่องเป็นเวลานาน จะทำให้ความดันลูกตาสูงขึ้นจนกลาย เป็นต้อหินได้ในบางราย จึงไม่ควรซื้อยาหยอดตาแก้อักเสบชนิดนี้มาใช้เอง แต่ใช้ภายใต้การตรวจติดตามดูแลของแพทย์เท่านั้น

Posted in: โรคภูมิแพ้